در این مقاله از تنخواه گردان به بررسی تعریف تنخواه گردان خواهیم پرداخت و آشنایی اولیه با این مفهوم خواهیم داشت. سپس برای درک کامل و اهمیت این قضیه به بررسی انواع تنخواه گردانی خواهیم پرداخت. در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
تنخواه گردان چیست
قبل از اشاره به انواع تنخواه گردان باید بدانید که تنخواه‌گردانی، محبوب‌ترین شکل پرداخت هزینه‌های ضروری و فوری در شرکت‌ها و ادارات است. این نوع پرداخت زمانی کاربرد دارد که قرار نیست از چک برای این معاملات خرد استفاده شود. تنخواه‌گردان معمولا مقدار ثابتی پول است که در صندوق یا یک حساب بانکی برای پرداخت هزینه‌های جزئی استفاده می‌شود.
تنخواه‌گردان معمولا توسط فردی به نام تنخواه‌دار که حساب را کنترل می‌کند و پول نقد را به کارمندان می‌دهد، مدیریت می‌شود. پس از پرداخت هزینه‌های جزئی به عنوان تنخواه، فرد مسئول معمولا با درخواست پول از حساب بانکی اصلی سازمان، صندوق موردنظر را مجددا پر می‌کند.
بیشتر بدانید: تنخواه دار کیست + تفاوت آن با تنخواه گردان
شاید تنخواه ظاهرا چیز اضافه‌ای باشد اما در واقع مانع از تحمیل هزینه‌های غیرقانونی بر دوش شرکت می‌شود زیرا هر خرج کوچک و ظاهرا غیرضروری ثبت و زیرنظر تنخواه‌دار انجام می‌شود. معمولا وقتی موجودی این حساب به تدریج صفر می‌شود، تا حد مشخصی شارژ خواهد شد تا بی‌رویه هم استفاده نشود.
انواع تنخواه گردان
تنخواه‌گردان در هر شرکت بر اساس قوانین خاص آن شرکت، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. از مهم‌ترین انواع تنخواه گردان هم میتوان به متغیر، ثابت، نقدی، اصلی، فرعی و تعهدی اشاره کرد.
در ادامه دو نوع ثابت و متغیر که از انواع تنخواه‌گردان به شمار می آیند را توضیح خواهیم داد.
تنخواه‌گردانی ثابت
یکی از انواع تنخواه گردان تنخواه گردانی ثابت است. بر اساس نیاز هر شرکت، مبلغ ثابتی با تایید مدیر مالی به صورت ماهیانه به حساب ثابت واریز می‌شود. تنخواه‌دار هم باید خریدهای مرتبط با نیاز شرکت که معمولا از محل تنخواه در یک بازه زمانی مشخص بابتشان هزینه می‌شوند را به حسابداری ارائه دهد.
لازم به ذکر است در پایان هر ماه یا دوره مالی، مسئول تنخواه باید خلاصه‌ای از پرداخت‌های ماه قبل را ارائه کند. نکته اصلی اینست که برای انجام پرداخت‌ها از این حساب، نباید هیچ هزینه‌ای غیر از هزینه‌های مشخص شده انجام شود.
تنخواه‌گردانی متغیر
از دیگر انواع تنخواه گردان میتوان به روش متغیر اشاره کرد. در روش متغیر، مدیران شرکت به اقتضای شرایط مبلغ متغیری را به عنوان تنخواه تعیین می‌کنند. این مبلغ اصولا بابت هزینه‌ها و خریدهای شرکت به حساب تنخواه واریز می‌شود.
همچنین در این روش، محدوده زمانی برای مبالغ در نظر می‌گیرند و مثلا گفته می‌شود که این میزان پول برای سه ماه پیش‌رو و برای مخارج مشخص شده در بخشنامه به حساب تنخواه واریز می‌شود.
در پایان دوره، تنخواه‌دار باید صورتحساب‌های پرداخت و اسناد رسمی هزینه‌ها و مانده حساب را تسلیم حسابداری کند تا آنها دوباره پس از ارزیابی، نسبت به شارژ حساب اقدام کنند.
بیشتر بخوانید: مهم ترین وظایف تنخواه دار چیست ؟
انواع تنخواه گردان در ادارات دولتی
تنخواه گردانی شامل انواع مختلفی است که در زیر به آن ها اشاره میکنیم؛
۱- تنخواه گردان خزانه (ماده ۲۴قانون محاسبات عمومی)
وجوهی که در ابتدای سال مالی برای انجام هزینه های لازم و ضروری دستگاه های اجرایی کشور مورد نیاز است به وسیله ی بانک مرکزی از محل اعتبارات مصوب در اختیار خزانه داری کل قرار داده می شود. در پایان سال باید از محل تنخواه گردان خزانه پرداخت شود.
۲- تنخواه گردان استان (ماده ۲۵قانون محاسبات عمومی)
وجوهی که خزانه داری کل از محل تنخواه خزانه در ابتد هر سال مالی به حساب خزانه ی معین استان پرداخت می کند. از آن برای پرداخت مبالغ جهت نیازهای ضروری استان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
۳- تنخواه‌گردان حسابداری (ماده ۲۶قانون محاسبات عمومی)
وجوهی که به وسیله خزانه معین استان از محل تنخواه گردان استان برای پرداخت کردن هزینه های ضروری دستگاه های اجرایی استان به شکل غیر قطعی در وجه ذیحساب دستگاه های اجرایی پرداخت می شود، تنخواه گردان حسابداری گفته می شود.
۴- تنخواه گردان پرداخت (ماده ۲۷قانون محاسبات عمومی)
وجوهی که از محل تنخواه حسابداری برای انجام هزینه های ضروری توسط ذیحساب دستگاه اجرایی در اختیار عامل ذیحساب یا کار پرداز قرار می گیرد و در پایان سال مالی باید مانده ی آن تسویه شود.
نحوه صحیح رسیدگی به اسناد تنخواه گردان
اسناد مربوط به تنخواه گردانی در مراحل مختلف باید به درستی ثبت شده و مورد استفاده قرار گیرند. رسیدگی به این اسناد در حالت کلی و مراحل مختلف به شرح زیر می باشد:
قبل از پرداخت:
در حالتی که شخص تنخواه دار خود مسئول خرید و انجام هزینه های شرکت باشد، باید اسناد مربوط به هزینه ها را به واحد حسابداری ارائه کرده و مسئول مالی را از ماهیت هزینه ها آگاه نماید.
و در حالتی که تنخواه دار فقط پرداخت کننده باشد، رسیدگی های لازم بر طبق ضوابطی که در امور مالی موجود است اعمال می گردد. سپس بعد از این که صحت آن ها تایید شد، پرداخت انجام می شود.
بعد از پرداخت:
اسنادی که تنخواه دار ارائه می کند به همراه صورت خلاصه هزینه های مربوطه، به امور مالی ارسال می شود. سپس امور مالی بر طبق قوانین و ضوابط تعریف شده شرکت، بررسی های لازم را انجام داده و سپس مراحل تامین تنخواه گران را صورت می دهد.
همچنین بخوانید: خصوصیات و وظایف مسئول اداری
اسناد مربوطه
در زیر به برخی از اسناد مربوطه به تنخواه گردانی اشاره خواهیم داشت؛
– برگ پرداخت تنخواه گردان
– فرم و مجوز ایجاد تنخواه گردان
– فهرست پرداخت ها و صورت هزینه های تنخواه گردان
در بسیاری از شرکت ها و ادارات حساب تنخواه گردان در پایان دوره مالی از طریق تسویه حساب با تنخواه دار در مقابل حساب صندوق یا بانک بسته می شود.
و در بسیاری موارد نیز به این صورت است که مانده حساب تنخواه ممکن است از یک دوره به دوره بعدی منتقل شود. این کار منطقی تر به نظر می رسد.
پرسش و پاسخ‌های متداول:
- هدف از ایجاد تنخواه‌گردان چیست؟
سهولت در فرآیند پرداخت؛ افزایش سرعت در فرآیند پرداخت؛ کاهش تعداد دفعات عملیات نقدی و بانکی؛ افزایش میزان کنترل وجوه نقد
- ثبت تنخواه‌گردان به چند روش انجام می‌شود؟
به دو روش ثابت و متغیر انجام می‌شود. در روش ثابت، تنخواه‌دار طی یک گزارش، هزینه‌های یک دوره مثلا یک ماهه را پیش‌بینی می‌کند و پس از تایید مدیر، هزینه به حساب تنخواه‌دار واریز می‌شود.
اما در روش متغیر، مبلغی توسط مدیر تعیین و حساب تنخواه‌دار شارژ می‌شود که شامل تمام هزینه‌های یک دوره مثلا یک ماهه است.
 |
نرم‌افزار جامع مدیریت تنخواهداریمدیریت فرایند تنخواه‌داری و تهیه گزارش‌های تنخواه‌گردان |
|---|
