مطمئنا در سال‌های اخیر اصطلاح مالیات تراکنش بانکی به گوشتان خورده است. این مورد در کشورهای خارجی سالهاست که اجرا می‌شود اما در ایران به تازگی اجرایی شده است. طبق مصوبه قانونی جدید، قرار است به تراکنش‌های بانکی افراد حقیقی و حقوقی که سقف معینی را رد می‌کنند، مالیات تعلق گیرد.
شاید این قانون به مضاق ما ایرانی‌ها خیلی خوش نیاید اما به هر حال چیزی است که وجود دارد و باید با آن کنار آمد. پس بهتر است با این نوع مالیات که فقط به تراکنش‌ها اختصاص می‌یابد و نحوه محاسبه آن آشنا شوید.
مالیات تراکنش بانکی چیست؟
در سال‌های اخیر قوانینی برای اخذ مالیات از تراکنش‌های بانکی تصویب شده است. یکی از اهداف مسئولین مالیاتی یک کشور گرفتن مالیات بر فروش یا تراکنش‌های بانکی است.
بر این اساس، مؤدی مالیات بر ارزش افزوده باید اظهارنامه مالیاتی را تنظیم و در زمان توافق‌شده تسلیم سازمان امور مالیاتی کشور کند. اگر تراکنش‌های بانکیتان مشکوک ثبت شود و سوابق مالیاتی نداشته باشید، حساب بانکی شما اغلب توسط مقامات مالیاتی حسابرسی می‌شود. بنابراین باید ارتباط دو طرفه بین بانک و سازمان مالیاتی کشور برقرار شود.
درگاه‌های بانکی و دستگاه‌های پوز هم رصد شده و تمامی تراکنش‌ها ثبت می‌شوند. به ازای هر تراکنش اعم از واریز، برداشت، اظهارمانده، گردش حساب و پرداخت قبوض و استفاده از خدمات بانکی، روی حساب بانکی شما مبلغ معینی به عنوان مالیات درنظر گرفته می‌شود. و در ازای ارائه خدمات بانکی توسط بانک و سازمان مالیاتی کشور معامله از حساب شما کسر خواهد شد.
بیشتر بدانید: ریسک مالی چیست +آموزش مدیریت آن
این نوع مالیات، مالیات بر گردش حساب یا مالیات تراکنش بانکی نامیده می‌شود و بر اساس میزان پول جا به جا شده و مبلغ فروخته‌شده در همان تراکنش از حساب بانکی شهروندان کسر می‌شود. سازمان‌های دولتی مالیات (واقعی و قانونی) را از حساب‌های خود کسر می‌کنند تا خدماتی را در عوض آن به شهروندان ارائه می‌دهند.
به عنوان مثال، فرض کنید شما یک فروشگاه آنلاین دارید و برای خدمات و محصولاتتان از مشتریان هزینه دریافت می‌کنید. برای دریافت وجه محصولات خود از مشتریان، به درگاه بانکی پرداخت آنلاین نیاز دارید. در این صورت از تراکنش‌های بانکی برای پرداخت هزینه محصولاتتان، مالیات از حساب شما کسر می‌شود.
نحوه بررسی تراکنش‌های مالی
امروزه مدیریت عملیات بانکی برای هر مؤدی مالیاتی حقیقی یا حقوقی که صاحب یک کسب و کار کوچک یا بزرگ است، موضوع بسیار مهمی است.
متاسفانه عدم توانایی در اخذ یا جمع‌آوری و طبقه‌بندی اسناد مطمئن در جریان معاملات تجاری و مشکوک شدن اداره دارایی، به مشکل بزرگی تبدیل شده است. بهترین راه‌حل برای این افراد آگاهی از آخرین دستورالعمل‌های بررسی تراکنش‌های بانکی است که به آنها کمک می‌کند ادعاهای خود را اثبات و نگرانی‌هایشان را برطرف کنند.
خوشبختانه بخشنامه شماره 200/99/16 نحوه تنظیم و مدیریت یک مالیات تراکنش بانکی را مشخص کرده است. این بخشنامه به طور کامل توضیح می‌دهد که چه معاملاتی مشمول مالیات هستند، مقدارشان چه میزان است و چطور محاسبه می‌شوند.
بر اساس این بخشنامه برخی از تراکنش‌های مالی جنبه درآمدی ندارد. برای اجرای مفاد این بخشنامه در هر سازمان مربوط به امور مالیاتی، کمیته‌ای متشکل از شش نفر تشکیل می‌شود.
این کمیته قبل از ورود به حسابرسی مالیاتی، مبلغ ریالی موجود در حساب بانکی را با سوابق مالیاتی و سایر فعالیت‌های مالی افراد مقایسه می‌کند و در صورت عدم مغایرت، اطلاعات دریافتی نیازی به حسابرسی مالیاتی نخواهد داشت.
همچنین گزارش جلسه مبنی بر عدم صدور برگ تشخیص مالیات تهیه و به ستاد مبارزه با پولشویی یا فرار مالیاتی ارسال می‌شود. کلیه فرآیندهای رسیدگی به مالیات تراکنش بانکی مثل رسیدگی به مالیات اشخاص است و امکان اعتراض به برگ تشخیص صادرشده وجود دارد.
تراکنش بانکی مشکوک چیست؟
میزان دارایی در حساب‌های بانکی شما مهم نیست و مورد توجه سازمان امور مالیاتی کشور قرار نمی‌گیرد. اما وقتی با آن حساب تراکنشی مثل واریز یا برداشت انجام می‌دهید، سازمان مالیاتی کشور وارد عمل شده و مالیات تراکنش بانکی را از حساب شما کسر می‌کند.
تراکنش‌های بانکی که مشکوک به نظر می‌رسند هم تحت نظر دارایی قرار می‌گیرد تا مشخص شود که آیا تراکنش مشمول مالیات است یا خیر. علت هم اینست که در قانون مالیات بر فروش، برخی معاملات معاف از مالیات هستند و برخی نیستند.
برای اینکه بفهمید چه معاملاتی از نظر سازمان امور مالیاتی مشکوک هستند، بهتر است ابتدا نسبت به معاملات سالم و بدون مشکل شناخت پیدا کنید. یک تراکنش غیرمشکوک در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
- چرخش حساب بانکی برای دریافت وام و خدمات
- عملیات بانکی و گردش حساب‌های بانکی ناشی از فعالیت‌های کشاورزی
- تراکنش بانکی به دلیل درآمدهای معاف از مالیات
- گردش پول به خاطر مواردی مثل ارث، نذر و…
- گردش بانکی به خاطر درآمد، حقوق، دستمزد و اجاره
حسابرسی تراکنش‌های بانکی یکی از روش‌هایی است که مقامات مالیاتی کشور برای اطمینان از صحت اظهارنامه‌های مالیاتی انجام می‌دهند. علاوه بر این، همه قبول دارند که مقامات مالیاتی کشور این اختیار را دارند که تراکنش‌های بانکی را برای هر گونه فعالیت مشکوک بررسی کنند.
یکی از کارهایی که در این زمینه انجام می‌شوند، بررسی تراکنش‌های بانکی افراد فاقد اسناد مالیاتی است. بانک‌ها موظفند تراکنش‌های مشکوک در حساب‌های بانکی را بررسی و به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند.
بیشتر بخوانید: بودجه بندی در حسابداری + انواع آن
نحوه محاسبه میزان مالیات تراکنش بانکی به صورت سالیانه
در محاسبه مالیات تراکنش بانکی باید از دستور هیأت درآمد و ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم برای محاسبه مالیات بانکی تبعیت شود. فرمول محاسبه مالیات در بانکداری به صورت زیر است:
فروش یا درآمد = مجموع تراکنش‌های معاف-مجموع سپرده‌های نقدی در تمام حساب‌های بانکی
به طور کلی بر اساس ماده ۱۳۱ مالیات‌های مستقیم، مالیات بر گردش حساب سالیانه بر سه اساس تعیین می‌شوند:
- مالیات درآمدهای تا سقف ۵۰ میلیون تومان: ۱۵ درصد کل درآمد
- مالیات درآمدهای بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان:۲۰ درصد کل درآمد
- مالیات درآمدهای بالای ۱۰۰ میلیون تومان: ۲۵ درصد از کل درآمد
مالیات سالانه گردش حساب‌های بیشتر از ۵۰۰ میلیون تومان
گردش حساب بانکی محدودیت دارد و اگر شخص حقیقی یا حقوقی از این حد عبور کند باید مدارک خود را مستند کرده و به بانک ارائه کند. در این اسناد باید علت عملیات بانکی و برداشت از بدهی خود را توضیح داده و بانک را متقاعد کند. در غیر این صورت سازمان مالیاتی وارد عمل شده و صحت عملیات انجام‌شده از حساب مذکور را بررسی می‌کند.
هدف دولت از این کار کنترل بازار، تعیین مالیات برای افزایش درآمد برای تامین مالی بودجه و تغییر قیمت‌ها برای کنترل عرضه و تقاضا است. این مالیات‌ها برای اجرای اهدافی مثل راه‌سازی، حمل و نقل عمومی، خدمات بهداشتی، سیستم‌های حقوقی، ایمنی عمومی، آموزش، سیستم‌های بهداشتی، نظامی، تحقیقات علمی، فرهنگ و هنر، توزیع، گردآوری داده‌ها، بیمه عمومی و فعالیت‌های خود دولت جمع‌آوری و خرج می‌شود.
در رابطه با حساب‌هایی که بیش از 500 میلیون تراکنش و گردش حساب دارند، بانک مربوطه با ارسال پیامک و تماس تلفنی درخواست مدارک می‌کند و فرد باید در مدت کمتر از 1 ماه مدارک درخواستی را به بانک تحویل دهد. در غیر این صورت حساب مذکور تعلیق و بسته خواهد شد.
بخشنامه شماره 16/99/200 اطلاعات دقیقی در مورد نحوه رسیدگی به مالیات تراکنش بانکی ارائه می‌دهد. این بخشنامه بین معاملات مشمول مالیات و معاملات معاف از مالیات تفاوت قائل می‌شود.
معاملاتی که جنبه درآمدزایی ندارند، معاف از مالیات هستند. این بخشنامه همچنین میزان مالیات قابل پرداخت برای معاملات مختلف را نشان می‌دهد.
بر اساس ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم، اگر عملیات بانکی بیش از 500 میلیون تومان درآمد و سود حاصل از فعالیت اقتصادی محسوب شود، با فرمول 25 درصدی بر اساس نرخ ماده 105 قانون مالیات محاسبه می‌شود.
انواع تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات
سه دسته از تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات هستند:
- آنهایی که ماهیت درآمدی دارند.
- تراکنش‌های درآمدی معاف از مالیات مثل درآمد حاصل از کشاورزی، ارثیه و…
- تراکنش‌های غیر درآمدی
نحوه پرداخت مالیات تراکنش بانکی
فردی که قرار است مالیات تراکنش‌های بانکی را پرداخت کند، پس از ثبت نام در اداره مالیات باید به سامانه مالیاتی مراجعه و در سامانه ثبت نام کند. رویه پرداخت مالیات تراکنش بانکی به صورت زیر است:
- وارد سایت gov.ir شوید.
- نام کاربری و رمز عبور را وارد سیستم کنید.
- روی گزینه پرداخت الکترونیکی مالیات از قسمت “سایر خدمات مالیاتی” کلیک کنید.
- گزینه صدور حساب جدید را انتخاب کنید.
- اطلاعات نمایش داده‌شده را تایید کنید.
- گزینه پرداخت آنلاین را انتخاب کنید.
جمع‌بندی
سعی ما در این مقاله بر این بود تا شما را با مفهوم مالیات تراکنش بانکی آشنا کنیم. دیدید که تراکنش‌های بانکی به چندین دسته مختلف تقسیم می‌شوند و برخی از آنها بر اساس اظهارنامه سازمان امور مالیاتی کشور از پرداخت مالیات معاف هستند و برخی خیر.
اما توصیه می‌کنیم از این به بعد حواستان به میزان واریزی‌ها و انتقال وجه‌های بین بانکی باشد تا یا مشمول مالیات نشوید یا حداقل بدانید چند درصد به تراکنش‌هایتان مالیات تعلق می‌گیرد.
سوالات متداول
سوالات در زمینه این پدیده نوظهور در ایران بسیار زیاد است. اما ما در این بخش به دو نمونه از آنها پاسخ خواهیم داد.
آیا انتقال وجه بین حساب‌های یک شخص هم مشمول مالیات می‌شود؟
خیر. این تراکنش از نوع غیردرآمدی است که معاف از مالیات است.
سقف تراکنش‌های بانکی سالانه چقدر است؟
سقف گردش حساب برای اشخاص حقیقی که بازنشسته هستند، دو میلیارد تومان، افراد بیکار پانصد میلیون و مستمری‌بگیران، یک میلیارد تومان است.
