اصول حسابداری دولتی، با هدف ارائه چارچوبی برای تصمیم‌گیری‌های مالی و سیاست‌گذاری‌های دولتی، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان مقایسه و ارزیابی عملکرد مالی دستگاه‌های دولتی را در زمان‌های مختلف فراهم آورند.
در این مقاله در این باره توضیحات کامل و شفافی ارائه شده است. پس با ما همراه باشید.
حسابداری دولتی چیست
حسابداری دولتی یک سیستم کامل از قوانین، روش‌ها و فرآیندهای حسابداری است که در نهادهای عمومی و دولتی برای مدیریت مالی، تأمین شفافیت و اعتماد عمومی و بهره‌وری منابع مالی استفاده می‌شود. در این فرآیندها، حسابدار دولتی اسناد مالی را برای ارائه به دولت بررسی می‌کند.
بیشتر بخوانید: ترازنامه مالیاتی چیست + آشنایی با اجزا و اهمیت آن
کارهایی که حسابداران دولتی انجام می‌دهند، از بازرسی حساب‌های مالیاتی برای تأیید صحت و سقم اطلاعات آنها، تا تحقیق در مورد حساب‌های مالی سازمان های دولتی مختلف برای پیدا کردن نشانه‌هایی از کارهای متخلفانه یا بدهکاری‌های مالیاتی است.
این فرآیند به واقع نوعی از سیستم است که رسیدن به اهداف مالی، شفافیت و گزارش دهی مالی در قبال شهروندان را آسان می‌کند. به عبارتی حسابداری دولتی به مجموعه‌ای از کارها اشاره دارد که در آن، اطلاعات مالی مربوط به عملکرد دولت جمع‌آوری، ثبت، تحلیل و گزارش می‌شوند.
این فرآیندها شامل برنامه‌ریزی مالی، بودجه‌بندی، ثبت و تصحیح رکوردهای مالی، تهیه گزارش مالی، حسابرسی و رسیدگی به نقص‌ها و تخلفات مالی است.
اهداف حسابداری دولتی چیست
این نوع حسابداری یک سیستم کامل از قوانین، روش‌ها و فرآیندهای حسابداری است که در نهادهای عمومی و دولتی برای مدیریت مالی، تأمین شفافیت و اعتماد عمومی و بهره‌وری منابع مالی استفاده می‌شود.
با توجه به نقش حیاتی دولت در جامعه، حسابداری دولتی برای حفظ نظم مالی، پاسخگویی و ارائه گزارشات مالی صحیح و قابل اعتماد بسیار اهمیت دارد.
مهم‌ترین اهداف آن عبارت‌اند از:
- کنترل درآمدها و دریافتی‌های دولت: این نوع حسابداری تلاش می‌کند تا درآمدها و سایر دریافتی‌های دولت را به‌خوبی کنترل کند. این اهداف شامل نظارت بر فعالیت‌های کارکنان دولتی در امور مالی و کنترل بر روی اسناد و اوراق بهادار می‌شود.
- کنترل هزینه‌های جاری و هزینه های سرمایه‌ای: حسابداران دولتی باید هزینه‌های جاری و سرمایه‌ای را به‌دقت نظارت کنند. این شامل کنترل بر هزینه‌های مرتبط با پروژه‌ها و فعالیت‌های دولتی نیز می‌شود.
- پاسخگویی بیشتر و بهتر به افکار عمومی از نتایج فعالیت ها: حسابداری دولتی باید اطلاعات مالی را به‌صورت قابل‌استناد و مورد اعتماد ارائه دهد. این اهداف شامل بهبود فرآیند تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نیز می‌شود.
به طور خلاصه، این حسابداری نقش مهمی در مدیریت مالی سازمان‌های دولتی دارد و بر اصول و مبنای مشخصی تکیه دارد.
اصول حسابداری دولتی شامل چه مواردی است؟
برخی از این اصول عبارتند از:
- رعایت حساب‌های بودجه‌ای و دولتی: در حسابداری دولتی، رعایت حساب‌های بودجه‌ای و دولتی از اهمیت بالایی برخوردار است که شامل ثبت و گزارش دقیق درآمدها، هزینه‌ها، و سایر تراکنش‌های مالی مرتبط با بودجه دولتی می‌شود.
- استفاده از حساب‌های مستقل در برنامه‌ریزی‌های مالی: در حسابداری دولتی، استفاده از حساب‌های جدا و مستقل برای برنامه‌ریزی‌های مالی اهمیت دارد. این کار کمک می‌کند تا اطلاعات مالی تمام وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی جمع‌آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش شوند تا تصمیم‌گیری‌های مالی به خوبی مدیریت شود.
- رعایت حق قوانین و مقررات مالی: در این حسابداری باید بر اصول پذیرفته شده حسابداری آن کشور، قوانین و مقررات مالی را رعایت کند.
- تامین اعتبار در ایجاد و تعهد: حسابداران دولتی باید تامین اعتبار در ایجاد و تعهد را مدیریت کنند.
- استفاده از مبنای نیمه تعهدی و تعهدی تعدیل شده: در این حسابداری از مبنای نیمه تعهدی و تعهدی تعدیل شده برای گزارش‌دهی استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع حسابداری شرکت ها + کاربرد آن ها
اهمیت رعایت اصول حسابداری دولتی
رعایت اصول آن برای تضمین شفافیت و پاسخگویی در مدیریت منابع عمومی حیاتی است. این اصول به دولت‌ها کمک می‌کنند تا منابع مالی را به طور مؤثر تخصیص دهند، هزینه‌ها را کنترل کنند و از فساد جلوگیری نمایند. در واقع، حسابداری دولتی نقش کلیدی در ارتقاء اعتماد عمومی و افزایش کارایی دولت‌ها دارد.
یکی از دلایل اصلی استفاده از این اصول، نیاز به ارائه گزارش‌های دقیق و قابل اتکا است. این گزارش‌ها به سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و شهروندان امکان می‌دهند تا عملکرد مالی دولت را ارزیابی کنند و تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند. بدون این اصول، امکان دارد که داده های مالی نادرست یا گمراه‌کننده منتشر شود که می‌تواند به اقتصاد کشور آسیب برساند.
علاوه بر این، حسابداری دولتی به تعیین اولویت‌های بودجه‌ای کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که منابع محدود به بهترین شکل ممکن استفاده شوند. این امر به ویژه در شرایط اقتصادی دشوار که دولت‌ها باید تصمیمات سختی در مورد کاهش هزینه‌ها بگیرند، اهمیت دارد.
از طرفی باید در نظر گرفت که اصول حسابداری دولتی همچنین به حفظ سطح بالایی از انضباط مالی کمک می‌کند و از هدر رفتن منابع جلوگیری می‌نماید. در نهایت، این اصول به دولت‌ها کمک می‌کنند تا به مسئولیت‌های خود در قبال شهروندان به طور موثر عمل کنند و به توسعه پایدار کمک کنند.
انواع تنخواه گردانی در حسابداری دولتی
تنخواه‌گردانی در حسابداری دولتی یک مفهوم مهم است که به مدیریت منابع مالی در سازمان‌های دولتی کمک می‌کند.
در ادامه، به توضیح انواع تنخواه‌گردانی پرداخته شده است:
- تنخواه‌گردان متغیر: در این نوع، مبلغ تنخواه به اندازه نیاز برای هزینه‌های مختلف شارژ می‌شود. به عبارت دیگر، مبلغ تنخواه متغیر است و با توجه به نیازهای مالی، افزایش یا کاهش می‌یابد.
- تنخواه‌گردان ثابت: در این حالت، مبلغ تنخواه ثابت است و به صورت دوره‌ای شارژ می‌شود. معمولاً برای هزینه‌های مشخصی مانند سفر و ماموریت یا خرید کالاها استفاده می‌شود.
- تنخواه گردان نقدی: در این نوع، مبلغ تنخواه به صورت نقدی به حساب تنخواه‌گردان واریز می‌شود. این مبلغ برای پرداخت هزینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تنخواه‌گردان تعهدی: در این نوع از مدل تنخواه، به صورت تعهدی به حساب تنخواه‌گردان افزوده می‌شود. معمولاً برای پرداخت هزینه‌هایی که در آینده باید انجام شود، استفاده می‌شود.
- تنخواه‌گردان اصلی و تنخواه‌گردان فرعی: تنخواه‌گردان اصلی برای هزینه‌های عمومی و تنخواه‌گردان فرعی برای هزینه‌های خاص مانند پروژه‌ها یا بخش‌های خاص در سازمان استفاده می‌شود.
